Ehrmann cho biết chính những người trong bộ lạc săn bắn Momeik năm 579 bị lạc đường khi đi săn đã phát hiện thấy nhiều viên ngọc Ruby đẹp ở Mogok Miến Điện( Myanmar). Các sách báo đã ghi lại từ thế kỷ 15 nhiều người Châu Âu đã biết đến các viên ngọc đỏ Ruby của Myanma. Do vậy người ta cho rằng Ruby có xuất xứ đầu tiên từ phương Đông. Nhiều dân tộc phương Đông đã truyền nhau các câu chuyện huyền thoại về ngọc Ruby. Người ta cho rằng Ruby chính là những giọt máu rỉ ra từ trái tim của người mẹ vĩ đại của muôn loài là Thần Đất. Có bộ tộc coi những viên ngọc rực sáng Ruby là những giọt nước mắt của các vị thần nhỏ xuống trần gian để xoá đi những tội lỗi của loài người. Màu đỏ rực của Ruby còn được người Hindu coi là ngọn lửa thiêng liêng bắt cháy từ trong lòng viên ngọc và toả sáng mãi mãi. Có được viên ngọc Ruby là có được sức khoẻ, có lòng tự tin, quyết đoán gạt bỏ được những cuồng vọng, ngăn cản được các lỗi lầm và bảo vệ được mình an toàn trước phong ba bão táp của thiên nhiên và cuộc đời. Chính vì vậy ngoài ý nghĩa trang sức, làm của gia bảo, những viên ngọc quý Ruby còn trang bị cho các vua chúa thời xưa khi ra chiến trận.

Cội nguồn của Ruby:

Tên Ruby bắt nguồn từ tiếng Latinh rubeus có nghĩa là màu đỏ sẫm. Thành phần hoá học của Ruby khá đơn giản chỉ gồm chủ yếu là oxit nhôm, ngoài ra còn có các vi lượng Cr, Fe, Mn…Chính chất vi lượng Cr làm cho Ruby có màu đỏ đẹp. Trong thiên nhiên Ruby có dạng tinh thể hình trụ lưỡng tháp, khối mặt thoi với các vết gạch chéo hoặc vết sọc ngang…Ruby được phân bố tản mạn và được sinh thành trong các đá Magma, các đá núi lửa, các phiến đá kết tinh, đá vôi biến chất tiếp xúc với đá hoa cương…

Ruby có tỷ trọng gần bằng 4 và có độ cứng rất cao chỉ thua kém kim cương. Ruby là khoáng chất rắn chắc, vững bền trong phong ba bão táp nên khi đá mẹ chứa nó bị các quá trình phong hoá bào mòn trôi xuống sông suối thì Ruby vẫn được bảo tồn tương đối và nằm lại ở các sườn núi hoặc lắng đọng trong đáy các dòng suối.

Ở Mogok Myanma, nơi có các mỏ Ruby nổi tiếng thế giới qua nhiều thê kỷ nay, người ta đã tìm ra cội nguồn sinh thành Ruby. Hàng trăm triệu năm trước, chính các mạch đá hoa cương dũng mãnh theo các vết nứt của Trái đất đã xuyên lên từ dưới sâu lòng đất hàng chục, hàng trăm km với nhiệm vụ của những người đàn ông đã làm cho các lớp đá vôi hiền hoà xung quanh bị biến chất và với chức năng của người mẹ đã thai nghén để rồi sinh ra những viên ngọc đỏ đẹp khôi ngô tuấn tú làm đam mê biết bao thế hệ phụ nữ sau này.

Những nước có nhiều Ruby.

Trên thế giới nếu quê hương của kim cương là Châu Phi, Nga, Astralia.v.v…thì những cái nôi của ngọc Ruby huyền thoại lại ở các nước Phương Đông trong đó có Việt Nam ta.

    Myanmar là nước đã từng nổi tiếng hàng thế kỷ nay với nhiều mỏ Ruby đẹp rực rỡ. Mặc dầu các mỏ này nằm trong khu vực có có điều kiện địa lý rất khắc nghiệt, rừng rậm, mưa nhiều đường lầy lội, nhưng trước kia người Anh đã tổ chức khai thác Ruby ở đây. Sau năm 1945 Chính Phủ Myanmar trực tiếp quản lý các mỏ này. Một số viên ngọc Ruby to đẹp lộng lẫy từ Myanmar đã được mua và để tại các bảo tàng lớn trên thế giới.

   Thái Lan là nước có nhiều mỏ Ruby và nước có nền công nghệ cưa cắt, đánh bóng, chế tác các loại ngọc nổi tiếng và lâu đời  hàng trăm năm nay. Vùng mỏ Chathaburi Trat của Thái Lan đã sản xuất số lượng lớn Ruby tới 85-90% số Ruby cả nước. Người ta đã khai thác lấy ngọc Ruby ở đây từ năm 1850. Ruby của Thái Lan được sinh thành và kết tinh từ các đá núi lửa badan. Chất lượng ngọc Ruby của Thái Lan còn hạn chế vì có màu đỏ tối do có nhiều chất sắt ở trong. Qua công nghệ kính mầu những viên đá đỏ Ruby của Thái Lan cũng làm chị em mê  mẩn…

   Sri Lanka cũng đã từng nổi tiếng từ thời xa xưa với các viên ngọc Ruby đầy quyến rũ. Mỏ sa khoáng chứa ngọc quý thuộc địa phận Ratnapura tỉnh Sabaragamuva cách Colombo 97km về phía Đông Nam.

   Ruby của Srilanka phần lớn có màu hồng vì có lượng man-ga ở trong , do đó dễ phân biệt với Ruby màu đỏ máu bồ câu của Myanmar và Ruby màu đỏ sẫm của Thái Lan. Ngọc Ruby của Srilanka có ở trong các bãi sa khoáng được sinh thành từ các đá mẹ biến chất cổ granulit, got-nai và các đá biến chất tiếp xúc scacnơ. Từ thời thượng cổ người ta đã tìm thấy những viên ngọc Ruby đẹp từ Srilanka, trong đó có những viên hiện còn lưu lại tại các bảo tàng lớn trên thế giới.

   Ở Campuchia người ta đã tìm thấy Ruby và Saphia trong khu vực Pailin từ năm 1874. Các ngọc quý ở đây được sinh thành từ các đá núi lửa badan giống các điều kiện địa chất ở Thái Lan.

   Các nước Pakistan, Afganistan, Ấn Độ, Tanzania, Kenya…cũng đã phát hiện có ngọc Ruby nhưng chất lượng không cao và trữ lượng không nhiều.

Ở Việt Nam chúng ta đã phát hiện được nhiều mỏ Ruby ở Lục Yên- Yên Bái, Quỳ Châu- Nghệ An…Đã có một số bài báo ở trong và ngoài nước viết về ngọc Ruby của Việt Nam. Ở đây có thể nói tóm tắt là: đất nước Việt Nam có nhiều triển vọng về ngọc Ruby kể cả các loại có chất lượng cao đạt tầm cỡ thế giới.

Các loại Ruby và thị trường

Tuỳ theo màu sắc người ta chia Ruby thành các kiểu:

• Kiểu A( Màu đỏ)
• Kiểu B ( Màu hồng)
• Kiểu C (đỏ da cam)
• Kiểu D (đỏ có phần hơi đen)
• Kiểu E ( Có màu sắc thay đổi từ hồng đến đỏ mận)

Sở thích về màu sắc của Ruby ở các nước trên thế giới khác nhau.

Ở Nhật và Đức người ta thích Ruby kiểu B có màu đỏ hồng. Thị trường Pháp lại ưa các loại Ruby kiểu C màu đỏ cam. Còn nước Anh, dân chúng lại quý Ruby kiểu A và C có nghĩa là các viên Ruby màu đỏ sẫm và đỏ da cam. Thuỵ Sĩ thích các kiểu Ruby kiểu E của Myanmar.

Đối với nước Mỹ thì màu sắc của Ruby lại được xem là hàng thứ yếu nhưng chất lượng trong suốt lại là yếu tố hàng đầu sau đó đến kỹ thuật chế tác.

Australia ưa thích các loại Ruby kiểu D.

Thị trường Trung Đông ưa các loại Ruby nhạt màu nhưng chất lượng ngọc phải cao.

Nói tóm lại đánh giá các viên Ruby cũng phải đưa vào 4 chữ viết tắt của các từ tiếng Anh:

C – Colour ( màu sắc)

C – Clarity (độ trong suốt)

C – Carat ( theo trọng lượng)

C – Cut ( cắt, mài bóng)

Những dẫn liệu kể trên sẽ giúp các nhà kinh doanh Việt Nam có các định hướng trong việc tìm kiếm thị trường cho phù hợp.

(Tài liệu sưu tầm)